تبیین: روشن‌ساختن تاریکیِ معنا، آگاه‌کردنِ ذهن از ناخودآگاه، و ساختن پلی میان دریافت درونی و گفت‌وگوی بیرونی. تبیین، دعوتی‌ست برای دیدن شفاف چیزی که پشت ابهام، ترس یا فرافکنی پنهان شده—even اگر خودمان از آن بی‌خبر باشیم
در قرآن، واژه‌ی «تبیین» و ریشه‌ی آن (بیّن، بَیان، بَیِّنَات، مُبَیِّن، نُبَیِّن) به‌وفور به‌کار رفته است. در بسیاری از موارد، تبیین به‌عنوان وظیفه‌ی پیامبران آمده است:
در نگاه قرآنی، تبیین یعنی برداشتن غبار از چهرهٔ حقیقت—not تحمیلِ یک‌نظر؛ بلکه روشن‌ساختن، تفسیر، و قابل‌فهم‌کردن.
در روان‌شناسی یونگ نیز، تبیین فرایندی درونی‌ست: آگاه‌سازی محتوای ناآگاه، معنا دادن به نمادها، و باز کردن گره‌های درونی از طریق تصویرسازی، تحلیل و پذیرش.
ایگو معمولاً هر چیز را از زاویه‌ی خود معنا می‌کند؛
اما تبیین اصیل، فراتر از تفسیر شخصی می‌رود:
یونگ می‌گوید: «ما تا زمانی که چیزها را فقط از نگاه خود می‌بینیم، قادر به تبیین واقعی آن‌ها نیستیم؛ تنها تفسیر می‌کنیم.»
یکی از مهم‌ترین جلوه‌های تبیین، آشکارسازیِ آن چیزی‌ست که از خود یا دیگران پنهان کرده‌ایم.
در روان، این یعنی بیرون‌کشیدن محتویات ناخودآگاه—خواه در قالب رؤیا، واکنش، وسواس، یا تعارض در روابط.
تبیین در این سطح یعنی:
این همان کاری‌ست که پیامبران نیز انجام می‌دادند:
بیان حقیقتی که همه حس می‌کردند، اما کسی جرأت گفتنش را نداشت.
گاهی فکر می‌کنیم تبیین یعنی همه‌چیز را ساده کنیم؛
اما تبیین واقعی، یعنی روشن‌سازیِ پیچیدگی—not نادیده‌گرفتن آن.
در روان‌شناسی یونگ، نمادها، رویاها، عقده‌ها و نشانه‌ها، ذاتاً چندلایه‌اند.
تبیین، تلاش برای روشن‌کردن این لایه‌هاست—not تقلیل آن‌ها به یک جمله.
در قرآن نیز، پیامبران چیزی را ساده نمی‌کردند؛
بلکه در لایه‌های متنوع معنا، نور می‌ریختند.
و این، وظیفه‌ای‌ست که همت می‌طلبد—not تعصب.
تبیین، تنها در ذهن اتفاق نمی‌افتد؛
بلکه وقتی معنا را با دیگری به‌اشتراک می‌گذاریم،
وقتی واژه‌ای می‌یابیم برای آنچه خاموش مانده،
وقتی لمس درون را در زبان بیرون جاری می‌کنیم،
تبیین اتفاق می‌افتد.
یونگ این لحظه را «اکتشاف معنای درمانی در گفت‌وگو» می‌نامد.
یعنی گفت‌وگو، نه فقط تبادل فکر، بلکه روشن‌سازی روانی و بینافردی‌ست.
وقتی کسی را نمی‌فهمیم، زود قضاوت می‌کنیم.
تبیین، دعوتی‌ست به اینکه:
در قرآن، تبیین گاهی نقشِ داور ندارد، بلکه نقشِ کاشف دارد:
تا چیزی که تاریک است، روشن شود—not محکوم.
بسیاری از دردهای روان، از «بی‌معنایی» رنج می‌برند.
تبیین، یعنی معنا بخشیدن به آن رنج.
مثلاً:
یونگ می‌نویسد: «هر نشانهٔ روانی، اگر تبیین شود، بدل به پیام می‌شود—not بیماری.»
تبیین، همیشه آسان نیست؛
گاهی باید با حقیقتی روبه‌رو شوی که درد دارد:
اما اگر تاب بیاوری، روشن می‌شوی—even اگر ابتدا بسوزی.
این همان لحظه‌ای‌ست که قرآن آن را «بیّنه» می‌نامد:
نوری آشکار، حتی اگر تلخ باشد.
در روان، تبیین را می‌توان چنین شناخت:
پیام تبیین این است: «بپرس—even اگر جوابت را نمی‌دانی.
شفاف شو—even اگر تاریکی‌ات عمیق است.
و حرف بزن—even اگر سال‌ها خاموش بوده‌ای.
چون در شفافیت، چیزی آغاز می‌شود—not به پایان می‌رسد.»
و پیام نهایی: «تبیین، شجاعتِ دیدن و نشان‌دادن است؛
حتی اگر هیچ‌کس دست نزند،
حتی اگر خودت هم بترسی.
چون نور، کارش همین است:
تابیدن—even در دل سایه.»
