سوره القارعة از همان واژه نخست، با ضرباهنگی سنگین آغاز می‌شود. قارعة، به‌معنای کوبنده یا کوبش‌گر، تداعی‌کننده لحظه‌ای ناگهانی، شدید و تکان‌دهنده است. اما در سطح روان، این کوبش چیزی بیرونی نیست. این، ضربه‌ای‌ست که بر درون انسان فرود می‌آید، و ساختار ایگو را از جا می‌کَنَد.
در خوانش کارل گوستاو یونگ، قارعة لحظه‌ای‌ست که در آن، بحران روانی، سرکوب‌ها، و ندیده‌گرفتن بخش‌های تاریک وجود، به آستانه‌ای غیرقابل‌تحمل می‌رسد و روان را به لرزه می‌اندازد. این سوره روایت آن لحظه‌ی کوبنده است که ناگهان با خودِ واقعی‌مان روبه‌رو می‌شویم—نه در آیینه، بلکه در آینه‌ی عریان روان.
«ٱلْقَارِعَةُ، مَا ٱلْقَارِعَةُ، وَمَآ أَدْرَىٰكَ مَا ٱلْقَارِعَةُ»
سه‌باره‌گویی در آغاز سوره، یک ضرب‌آهنگ روانی ایجاد می‌کند. گویی سوره دارد تکان می‌دهد، بیدار می‌کند، و هشدار می‌دهد. در سطح روان، قارعة همان لحظه‌ی سقوط نقاب‌ها، ترک برداشتن دفاع‌های ذهنی، و آغاز مواجهه با حقیقت درون است.
یونگ این را «بحران فردیت‌یابی» می‌نامد. نقطه‌ای که ایگو دیگر نمی‌تواند نقش‌هایش را ادامه دهد، و باید یا فرو بریزد، یا بازسازی شود.
«يَوْمَ يَكُونُ ٱلنَّاسُ كَٱلْفَرَاشِ ٱلْمَبْثُوثِ»
فرّاشِ مبثوث، یعنی پروانه‌های پراکنده. در روان، این نماد آشفتگی، بی‌سویی، و ازهم‌گسیختگی شخصیت است.
در لحظه قارعة، فرد احساس می‌کند همه‌چیز از هم پاشیده: ارزش‌ها، باورها، هویت.
یونگ می‌گوید:
«پیش از بازسازی شخصیت، گاهی باید کاملاً از هم بپاشیم. زیرا تنها از دل آشفتگی، فرم جدید می‌جوشد.»
«وَتَكُونُ ٱلْجِبَالُ كَٱلْعِهْنِ ٱلْمَنفُوشِ»
کوه‌ها، در زبان نمادین، نشانه ثبات، قدرت و ساختارند. عِهن منفوش، یعنی پشم سبک، پرزدار و پراکنده. این تصویر، فروپاشی تمام ساختارهای ایگو را نشان می‌دهد.
در روان‌شناسی یونگی، این یعنی:
«فَأَمَّا مَن ثَقُلَتْ مَوَٰزِينُهُ، فَهُوَ فِى عِيشَةٍۢ رَّاضِيَةٍ»
«وَأَمَّا مَنْ خَفَّتْ مَوَٰزِينُهُ، فَأُمُّهُۥ هَاوِيَةٌ»
این بخش از سوره، هسته روان‌شناختی دارد: وزن‌سنجی اعمال، تصمیم‌ها و شخصیت.
در روان، «میزان» نماد معیار درونی ماست: ارزش‌های راستین، انتخاب‌هایی که از صداقت برخاسته‌اند، و مواجهه‌ای که با سایه‌مان داشته‌ایم. کسی که روانش سنگین است، یعنی:
چنین فردی در حالت «عِیشَةٍ رَاضِیَةٍ» است—یعنی آرامش روانی، رضایت از خویش، و هم‌زیستی با خویشتن.
در مقابل، کسی‌که «میزانش سبک» است، یعنی:
نتیجه‌ی چنین سبک‌زیستی، سقوط به «هاویه» است—یک خلا، یک سرگیجه درونی، یک سقوط در مرکز تهی.
«وَمَآ أَدْرَىٰكَ مَا هِيَهْ، نَارٌ حَامِيَةٌ»
هاویه، یعنی دره‌ای عمیق و ناشناخته. آتشی سوزان در دل آن. در سطح روان، این تصویر، همان سقوط به اعماق تاریک وجود، بدون آمادگی، بدون معنا، و بدون اتصال به خویشتن است.
یونگ این لحظه را معادل بحران روان‌پریشی یا تهی‌شدگی اگزیستانسیال می‌دانست. جایی‌که فرد، همه‌چیز را از دست‌رفته می‌بیند—چون چیزی در درونش باقی نمانده که به آن تکیه کند.
اما حتی این مرحله نیز، اگر دیده شود، می‌تواند آغاز یک بازسازی عمیق باشد.
سوره القارعة، در خوانش یونگی، روایت لحظه‌ای‌ست که در آن روان انسان با خودش روبه‌رو می‌شود—در آستانه‌ی بحران، در معرض آشفتگی، و در برابر ترازویی که هیچ‌چیز در آن از چشم پنهان نمی‌ماند. این سوره:
پیام نهایی سوره چنین است:
«اگر روزی زمین روانت بلرزد، به جای فرار، بایست و گوش کن. ببین که چه چیزهایی وزن دارند، و کدام بخش از وجودت باد کرده و سبک است. آن روز، ترازویت تعیین می‌کند که آرام می‌گیری، یا در هاویه‌ای از تهی‌بودن، گم می‌شوی.»
